U pozorišnoj sobi Makse Despića, doc.dr. Amra Banda (Prirodno-matematički fakultet Univerziteta u Sarajevu) 17.04.2025. godine održala je zanimljivo predavanje na temu „Počeci razvoja turizma kroz prizmu razglednica iz austrougarskog perioda“.
Svoje predavanje doc.dr. Banda je bazirala na razglednicama koje se čuvaju u fototeci Gazi Husrev-begove biblioteke i Historijskog arhiva Sarajevo. Razglednice su ranije bile dosta zastupljene kao vid komunikacije, rado su kupovani kao suveniri, ali je digitalizacija i modernizacija uticala na način komunikacije.
U uvodnom dijelu svog predavanja, dr. Banda je naglasila da su se razglednice kao medij u Bosni i Hercegovini pojavile kasnije u odnosu na ostatkak Evrope. Sa austorugarskom vojskom u Bosnu pristiže veliki broj fotografa, koji imaju zadatak da oslikaju vojne pohode, a vremenom njihovi motii postaju gradski pejzaži – prvenstveno Sarajeva. U tom periodu razglednice su postale značajan izvor informacija i vizualni glas o novoj pokrajini, prikazujući izgled gradova, ulica, institucija i ugostiteljskih objekata. Također, istaknuto je da na osnovu razglednica pratimo stil pisanja, promjenu ulica, arhitekturu grada i ostalo.
Poznati fotografi ovog perioda, poput Jacoba Cappona i Danijela Kajona su učestvovali u fotografisanju motiva za izradu razlednica Sarajeva. Također,
jedno od najznačajnijih imena je Leon Finci, te je doc.dr. Banda pokazala njegovu knjižaru gdje se mogla kupiti serija razglednica. Razglednice sa motivima su štampane ne samo u Bosni, nego i u Evropi.
Publika je imala priliku vidjeti razglednicu Sarajeva koja datira prije 1896. godine, a prikazuje Šeher-Ćehajinu ćupriju, Drveniju, Isa-begovu i Latinsku ćupriju, kao i objekte koji su kasnije porušeni tokom regulacije rijeke Miljacke.
Doc.dr. Banda je podsjetila i na važne momente u razvoju turizma: povezivanje Sarajeva željeznicom sa Bečom i Budimpeštom 1882. godine, izgradnju hotela Evropa (vlasništvo Gligorija Jeftanovića), osnivanje Zemaljskog muzeja 1888., osnivanje Turističkog kluba 1892. (čiji je član bio i Makso Despić), te drugih ključnih institucija i objekata kao što su gradnja Zemaljske bolnice i meteorološkog opservatorija na Bjelašnici.
Banda je razglednice klasificirala u šest grupa:
1. Razvoj željeznice 2. Panorame Sarajeva 3. Kulturna baština 4. Smještajni objekti 5. Gradsko zelenilo 6. Prizori iz svakodnevnog života
Za svaku grupu prikazano je preko deset razglednica, koje svjedoče o arhitektonskom, kulturnom i društvenom razvoju Sarajeva u austrougarskom periodu.
U zaključku, doc.dr. Banda je istakla da su razglednice iz tog perioda dragocjeni izvor i sredstvo promocije novih objekata, hotela i ugostiteljskih motiva, te ogledalo bogate kulture i tradicije Sarajeva. Publika je uživala u predavanju, postavljala pitanja i aktivno učestvovala u diskusiji.
Zahvaljujemo se doc.dr. Amri Bandi na inspirativnom predavanju, kao i svima koji su prisustvovali predavanju iz ciklusa „Naša baština“ u organizaciji Muzeja Sarajeva.
